De Citadel is niet alleen letterlijk een hoogtepunt voor de stad Diest, maar ook een cultureel toppunt. Voorafgegaan door een rijke geschiedenis, is dit stukje erfgoed vandaag de dag nog steeds een centrum van cultuur en ontspanning.
Nog overtuiging nodig voor je je bezoek plant? Lees dan verder en ontdek het verhaal achter de Citadel.
Historische context in vogelvlucht
Oorspronkelijk was de functie van de citadel de net onafhankelijke Belgische staat te beschermen tegen een inval van de Nederlanders. Toen deze dreiging in 1840 verdween, ging men toch door met de bouw. De citadel diende tot het einde van de 19e eeuw als verdedigingswerk tegen een mogelijke inval vanuit Frankrijk en Pruisen.
Ondertussen evolueerde de militaire technologie van artillerie en vonden er nieuwe ontwikkelingen plaats die het gebruik van kanonnen veranderde. Hierdoor verloor de citadel zijn verdedigingswaarde en diende hij louter als versterkt fort.
In 1996 werd de site beschermd als onderdeel van de 19e-eeuwse verdedigingsgordel.
Van 1953 tot 2011 was de citadel de thuisbasis voor het eerste bataljon van de parachutisten.
In de zomer van 2011 verdwenen de laatste militairen uit de citadel. Begin 2012 kocht de stad het bebouwd gedeelte aan. Het omliggende citadelbos werd aangekocht door het Agentschap Natuur en Bos. Het agentschap onderhoudt het loofbos en laat het ontwikkelen tot een soorten- en structuurrijke groene long voor de stad.
Wil je meer weten over wat er vandaag allemaal te beleven valt?
“Treed tijdens deze wandeling in de voetsporen van de militairen en ontdek de kracht van Diest als garnizoens- en vestingstad. ”
Wat voorafging
Van in de Middeleeuwen was Diest een versterkte stad: al in 1360 is ze helemaal omringd met aarden wallen, stadspoorten en verdedigingstorens.
Vanaf 1837 kreeg Diest rond de stad een indrukwekkende gordel van grachten langs een geheel van wallen en vestingwerken. Het wordt een omwalling met stadspoorten, waterpoorten, ravelijn, lunet, citadel en het Fort Leopold. Een deel van deze stadswallen en vestingwerken zijn bewaard gebleven.
Diest groeit uit tot dé schildwacht aan de Demer. Het doel? Een vijandelijke opmars naar het centrum van de jonge staat België voorkomen.
Deze gordel wordt de ‘kernvesting’ genoemd. De citadel functioneerde als laatste toevluchtsoord voor de Diestse legerafdeling, indien die kernvesting in handen van de vijand viel.
“Overal in de stad vind je, overwoekerd door tijd en natuur, stille getuigen van het militair verleden.”
Langs de grachten en wallen
Vanaf 1837 kreeg Diest rond de stad een indrukwekkende gordel van grachten en wallen.
De citadel zelf werd gebouwd tussen 1845 en 1853 op een heuvel. De bouw van de Citadel vormde het dominerend sluitstuk van de transformatie van Diest tot vestingstad, nadat eerder het fort Leopold, de wallen en de stadspoorten werden opgetrokken.
De citadel functioneerde als het laatste toevluchtsoord voor de Diesterse legerafdeling, indien de zogenaamde kernvesting in handen van de vijand viel.
Binnen de kazerne waren er faciliteiten om in het levensonderhoud te voorzien, zoals leef- en slaapruimtes, dienstlokalen, opslagruimtes voor munitie en voedsel, een apotheek, dokterskabinet, bakkerij en keuken.
Dit bolwerk is gebouwd in de vorm van een vijfhoek met in het midden een groot open plein. Het neemt wel 15% van het stadscentrum in en is gelegen op een heuvel die uitkijkt over de stad.
De mooiste bakstenen citadel van het land
In en rond de vijfhoek van de Diestse Citadel wandel je door de militaire geschiedenis van onze vestingstad.
Met het grote open plein als kloppend hart van het domein en de vele overwelfde doorgangen naar de fronten en bastions, de kazerne, buitenmuur en het museum heeft de Citadel verschillende troefkaarten op tafel gelegd.
Je bezoek aan de Citadel van Diest zal niet teleurstellen.
Wat kan je vandaag ontdekken op de Citadel?
Museum Pegasus
In 1953 vestigde het Eerste Bataljon Para-Commando zich op de citadel. Gedurende meer dan 50 jaar was dit haar thuisbasis.
Vandaag houdt het museum de geschiedenis van de Para’s nog steeds levend met een tentoonstelling die hun leven en missies in beeld brengen. www.pegasus-museum.be
Het Citadelbos
Dit groengebied was vroeger een slimme verdedigingsgordel. De majestueuze beuken stonden telkens 9 meter van elkaar in een vijfhoekig grid, zoals de vijf ogen op een dobbelsteen. De verdedigers op de Citadel hadden echter altijd een zesje in handen, want ze hadden vrij zicht op de oprukkende vijanden.
Vandaag is het bomenpatroon wat overwoekerd, maar hier en daar kan je het nog herkennen.
Het Chasseloup-Labat verdedigingssysteem
Enig in zijn soort is dit bouwtechnische hoogstandje. En ook nog eens onaangeroerd. Een unicum in de wereld! De kanonkelders in het baston zijn namelijk beschermd door een voorliggend bakstenen masker. De schietgaten in dit masker werden beschermd door aarde.
Dit verdedigingsmasker bood niet alleen een oplossing voor de rookafvoer, maar zorgde er ook voor dat het bastion minder kwetsbaar was. Tegen de tijd dat de vijand de naam van het Chasseloup-Labat verdedigingssysteem had uitgesproken lag hij al met een gat in zijn hoofd aan de kant.
Het wachthuisje
De Leuvense Poort werd samen met een deel van de wallen in 1914 afgebroken. Behalve dit wachthuisje. Het ligt op 5 meter van de bakstenen wallen met schietgaten. Via de achterliggende koer konden de wachters razendsnel wegduiken in de ‘Witte Gangen’ van de Citadel, want het wachthuisje is niet bomvrij gebouwd.
De Witte Gangen
Die Witte Gangen vormen een verdedigingsgalerij met 29 lokalen. Toen men startte met de bouw aan dit bolwerk was men nog bestand tegen de kanonnen met een ‘gladde’ loop die rechtstreeks met zicht op het doelwit gericht stonden om trefzeker te schieten. Maar in de 2de helft van de 19de eeuw gebruikte de artillerie een systeem van kanonnen met getrokken loop die met een boogje over de muren en wallen heen konden schieten. Zo werden de vestingwerken van Diest steeds kwetsbaarder.
Pegasuspaard
Kunstenaar Karel Hadermann creëerde het Pegasuspaard als een verwijzing naar de Griekse mythologie. In het beeld van het gevleugelde paard schuilen de wolken en een onversaagde vechtlust, tevens terug te vinden in het embleem van de paracommando’s.
De oorspronkelijke mythe zegt dat de ruiter Belerofoon, gezeten op Pegasus, na het doden van een monster door wou vliegen tot op de Olympus. Dat was niet naar de zin van de oppergod Zeus die met een bliksemflits Belerofoon te pletter laat storten.
BROUWERIJ BASTION
Bier in het Bastion
Bastion is een splinternieuwe craft-beer brouwerij die de geschiedenis van onze stad meedraagt in haar meesterbrouwsels.
Zo drink je er een Baret, die verwijst naar het kenteken van de parachutisten die in 1953 gestationeerd waren in onze Citadel. Of het Ravelijn Bier, wat weer wijst op de vijfhoekige buitenvorm van de vesting, zoals het Boerenkrijgplein aan de rand van de stad.
Brouwerij Bastion zorgt voor moderne smaken met vleugjes erfgoed in je glas.